Mae ystlumod yn rhywogaeth warchodedig yn y DU. Cofiwch ei fod yn erbyn y gyfraith i:
- dal, anafu neu ladd ystlumod yn fwriadol
- difrodi neu ddinistrio man magu neu orffwys
- rhwystro mynediad i’w mannau gorffwys neu gysgodi
- meddu, gwerthu, rheoli neu gludo ystlumod byw neu farw, neu rannau ohonynt
- tarfu ar ystlum yn fwriadol neu’n fyrbwyll tra ei fod mewn strwythur neu le cysgodi
A oes angen i mi asesu a oes ystlumod yn bresennol ai peidio?
Mae’r angen i chi asesu presenoldeb ystlumod yn dibynnu ar y math o waith rydych yn bwriadu ei wneud. Er enghraifft, mae peth gwaith datblygu yn annhebygol o effeithio ar ystlumod.
Mae Awdurdod Parc Cenedlaethol Eryri yn cynnig rhestr wirio i gynorthwyo ymgeiswyr i wneud y penderfyniad hwn. Yn ogystal, bydd yr Awdurdod yn cynnal y rhestr wirio hon yn fewnol wrth dderbyn eich cais, felly gwnewch yn siŵr eich bod yn defnyddio gwybodaeth gywir gyda’r rhestr wirio.
Sut ydw i’n gwybod a oes ystlumod yn bresennol?
Yr arwydd mwyaf amlwg o ystlumod yn bresennol yw eu baw sy’n debyg i faw llygod.
Mae ystlumod fel arfer yn cael eu cuddio o fewn strwythur adeilad, yn aml heb i chi wybod. Gellir dod o hyd iddynt o dan lechi a bondo, mewn ceudodau wal, talcenni a siliau ffenestri neu defnyddiwch gynteddau a seleri i glwydo.
Fodd bynnag, ni ddylech fynd ati i chwilio am ystlumod. Mae aflonyddu ar ystlumod yn fwriadol neu’n fyrbwyll yn erbyn y gyfraith.
Beth sy’n digwydd os ydw i’n meddwl bod ystlumod yn bresennol?
Os credwch fod ystlumod yn bresennol ar eich safle, bydd angen i chi logi gwasanaethau syrfëwr trwyddedig a chymwys. Bydd y syrfëwr yn cynnal asesiad a elwir yn Asesiad Rhywogaethau a Warchodir Rhagarweiniol (PPSA).
Os yw’r asesiad hwn yn cadarnhau bod ystlumod yn bresennol, rhaid i chi wneud adroddiad mwy cynhwysfawr. Eto, dim ond syrfëwr trwyddedig a chymwysedig all gynnal yr adroddiadau hyn.
Bydd yr adroddiad hwn yn cadarnhau:
- pa rywogaethau o ystlumod sy’n bresennol
- faint o ystlumod sydd
- sut mae’r ystlumod yn defnyddio’r safle, e.e. adeilad neu goeden
- sut y gall eich datblygiad gynnwys yr ystlumod
A all fy natblygiad barhau i fynd yn ei flaen os oes ystlumod yn bresennol?
Gall eich datblygiad barhau i fynd yn ei flaen os oes ystlumod yn bresennol. Bydd yr adroddiad neu asesiad a ddarperir gan eich syrfëwr trwyddedig cymwys yn manylu ar y ffyrdd y gall y datblygiad fynd yn ei flaen tra’n sicrhau bod ystlumod yn cael eu hamddiffyn. Gall rhai dulliau gynnwys:
- tynnu teils llechi â llaw ym mhresenoldeb ecolegydd
- creu clwydfan ychwanegol i ystlumod sy’n bresennol ar y safle
Bydd angen i chi hefyd wneud cais am drwydded cyn dechrau ar y datblygiad. Cyfoeth Naturiol Cymru sy’n gyfrifol am roi’r trwyddedau hyn yng Nghymru.